Zwiększenie efektywności nawożenia poprzez wspólne stosowanie nawozów organiczno-mineralnych i bakteryjnych
Na podstawie prac wybitnych akademików i naukowców, wskazujących na stymulujące działanie mikroorganizmów na kiełkowanie nasion oraz ich rolę w żywieniu roślin, przeprowadziliśmy szereg badań mających na celu zwiększenie efektywności nawożenia rzędowego.
Wpływ na kiełkowanie i energię kiełkowania nasion
Aby zbadać wpływ wspólnego stosowania nawozów rzędowych i nawozu bakteryjnego na kiełkowanie i energię kiełkowania nasion, przeprowadzono doświadczenie z pszenicą ozimą i jarą. Obserwacje wykazały, że obróbka nasion pszenicy (odmiany №1 i №2) fosforobakterynem w kulturze glebowej zwiększa energię kiełkowania o 3–9% oraz polową zdolność kiełkowania o 5–13%.
Wpływ na rozwój systemu korzeniowego
W celu zbadania wpływu połączenia granulowanego humatu potasu z fosforobakterynem na rozwój systemu korzeniowego pszenicy ozimej i jarej przeprowadzono doświadczenia wegetacyjne i lizymetryczne. Wielokrotne płukanie systemu korzeniowego wykazało, że jednoczesne stosowanie nawozów pozytywnie wpływa na rozwój systemu korzeniowego, szczególnie na początku wzrostu, z utrzymaniem efektu na późniejszych etapach rozwoju roślin.
Wspólne stosowanie humatu potasu i fosforobakterynu wywołało intensywny wzrost pierwotnych korzeni pszenicy jarej i ozimej w długości. To połączenie sprzyjało tworzeniu większej liczby korzeni pierwotnych i wtórnych w dalszym wzroście roślin. Na przykład, przy płukaniu systemu korzeniowego pszenicy jarej w fazie wchodzenia w rurkę stwierdzono, że w wariancie z samym humatem potasu ogólna liczba korzeni u 100 roślin wynosiła 730 dla odmiany №1, a dzięki zastosowaniu fosforobakterynu wzrosła o 163. Dla odmiany №2 przyrost wyniósł 396 korzeni.
Przy jesiennym płukaniu systemu korzeniowego pszenicy ozimej w fazie trzech pełnych liści stwierdzono, że zastosowanie humatu potasu zwiększyło ogólną masę korzeni o 27% w porównaniu z wariantem bez nawożenia, a dodanie fosforobakterynu zwiększyło masę korzeni o 211%. Stało się to możliwe dzięki przenikaniu korzeni w głębsze warstwy gleby i obejmowaniu większej objętości gleby — źródła składników odżywczych i wilgoci.
Wpływ na masę nadziemną i zawiązkowy kłos
Wspólne stosowanie humatu potasu i fosforobakterynu znacząco zwiększyło wzrost masy nadziemnej. Obserwacje zmian w zawiązkowym kłosie wykazały, że pod wpływem humatu potasu i fosforobakterynu następuje wcześniejsza różnicacja zawiązkowego kłosa. Doprowadziło to do zwiększenia liczby kłosków w kłosie, ogólnej długości kłosa i jego ziarnistości, co przyczyniło się do zwiększenia plonu.
Na przykład, fosforobakteryn zastosowany wspólnie z humatem potasu zapewnił przyrost plonu ziarna u pszenicy jarej odmiany №1 średnio za dwa lata o 14,5% w porównaniu z wariantem z samym humatem, a dla odmiany №2 za trzy lata — o 13,9%. Analogiczne wyniki uzyskano dla pszenicy ozimej (patrz tabela 12).
Plonowanie pszenicy ozimej
Wyniki pomiarów plonu z sześciu doświadczeń przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 12. Efektywność wspólnego stosowania humatu potasu i fosforobakterynu na plon ziarna pszenicy ozimej
| Schemat doświadczenia | Pole kontrolne №1 (średnia z lat 2013–2014) | Pole kontrolne №2 (2015 r.) | Pole kontrolne №3 (średnia z lat 2016–2017) | Pole kontrolne №4 (2018 r.) | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Plon ziarna, c/ha | Przyrost plonu | Plon ziarna, c/ha | Przyrost plonu | Plon ziarna, c/ha | Przyrost plonu | Plon ziarna, c/ha | Przyrost plonu | |||||||||
| c/ha | % | na 1 kg P₂O₅, kg | c/ha | % | na 1 kg P₂O₅, kg | c/ha | % | na 1 kg P₂O₅, kg | c/ha | % | na 1 kg P₂O₅, kg | |||||
| Bez nawozów | 31,7 | — | — | — | 23,0 | — | — | — | 14,6 | — | — | — | 16,05 | — | — | — |
| Humat potasu | 33,8 | 2,1 | 4,4 | 42 | 24,5 | 1,5 | 6,5 | 30 | 15,5 | 0,9 | 6,1 | 18,0 | 19,81 | 2,6 | 16,2 | 52 |
| Humat potasu + fosforobakteryn | 35,4 | 3,7 | 11,6 | 74 | 29,0 | 6,0 | 26,8 | 120 | 17,4 | 2,8 | 19,1 | 56,0 | 22,88 | 6,38 | 39,8 | 127 |
| Fosforobakteryn | 34,4 | 2,7 | 7,5 | — | 27,4 | 4,7 | 20,4 | — | 15,3 | 0,7 | 4,8 | — | 19,81 | 2,6 | 16,2 | — |
Uwagi:
- Na polu kontrolnym №1 pszenica ozima była uprawiana na nawożonym ugorze. P doświadczenia: 2013 r. — 1,07%, 2014 r. — 1,36%.
- Na polu kontrolnym №3 pszenica ozima była uprawiana po nie nawożonym ugorze. Doświadczenie przeprowadzono w jednej powtórce z powierzchnią poletka 5 ha.
- Na polu kontrolnym №2 w 2015 r. doświadczenia przeprowadzono po przedplonie ścierniskowym idącym po nawożonym ugorze, w jednej powtórce z powierzchnią poletka 1 ha.
- Na polu kontrolnym №4 pszenica ozima była wysiewana po nie nawożonym przedplonie ścierniskowym, w jednej powtórce z powierzchnią poletka 1 ha.
Fosforobakteryn zastosowany rzędowo zwiększa efektywność preparatów Agro.Bio oraz nawozów bakteryjnych, co jest skutecznym sposobem ich wykorzystania. Przyrost plonu ziarna na jednostkę nawozu (P₂O₅) przy zastosowaniu fosforobakterynu był ponad dwukrotnie wyższy w porównaniu z wariantem bez fosforobakterynu.
Efektywność nawozów organiczno-mineralnych z fosforobakterynem
Fosforobakteryn zastosowany wspólnie z naszymi preparatami zwiększa ich efektywność. Dla pszenicy jarej odmiany №1 średnio za dwa lata fosforobakteryn zastosowany z produktami Agro.Bio z obornika sypkiego i humatu zwiększył plon ziarna o 3,3%, a z nawozami ze świeżego obornika — o 6,3% w porównaniu z nawozami bez fosforobakterynu.
Doświadczenia z pszenicą ozimą przeprowadzone przez pięć lat potwierdzają efektywność wspólnego stosowania humatów i nawozów bakteryjnych (patrz tabela 13). Najwyższe przyrosty plonu uzyskano na najbardziej ubogim tle (druga pszenica ozima po nie nawożonym ugorze).
Na polu kontrolnym №4 fosforobakteryn zastosowany z nawozami Agro.Bio z obornika sypkiego zapewnił przyrost plonu ziarna o 28,4%. Na polu kontrolnym №3 średnio za dwa lata (druga pszenica ozima po nawożonym ugorze) przyrost wyniósł 14,2%. Na polu kontrolnym №2 średnio za dwa lata (nawożony ugór) fosforobakteryn z nawozami z obornika sypkiego dał przyrost o 7,6%, a z nawozami ze świeżego obornika — o 7,1% w porównaniu z wariantem bez fosforobakterynu.
Tabela 13. Wpływ fosforobakterynu na zwiększenie efektywności nawozów stosowanych pod pszenicę ozimą
| Schemat doświadczenia | Pole kontrolne №1 (lata 2013–2014) | Pole kontrolne №3 (średnia z lat 2015–2016) | Pole kontrolne №4 (2017 r.) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Plon ziarna, c/ha | Przyrost plonu | Plon ziarna, c/ha | Przyrost plonu | Plon ziarna, c/ha | Przyrost plonu | |||||||
| c/ha | % | na 1 kg P₂O₅, kg | c/ha | % | na 1 kg P₂O₅, kg | c/ha | % | na 1 kg P₂O₅, kg | ||||
| Bez nawozów | 31,7 | — | — | — | 14,6 | — | — | — | 16,0 | — | — | — |
| Bez nawozów, nasiona potraktowane fosforobakterynem | 34,4 | 2,7 | 3,5 | — | 15,3 | 0,7 | 4,7 | — | 19,8 | 3,8 | 23,7 | — |
| Humat potasu z obornikiem sypkim (1:1) | 34,1 | — | — | 48 | 16,1 | — | — | 30 | 21,8 | — | — | 106 |
| To samo, nasiona potraktowane fosforobakterynem | 36,7 | 2,6 | 7,6 | 100 | 18,4 | 2,3 | 14,2 | 76 | 28,0 | 6,2 | 28,4 | 228 |
| Humat potasu ze świeżym obornikiem (1:1) | 34,8 | — | — | 62 | — | — | — | — | — | — | — | — |
| To samo, nasiona potraktowane fosforobakterynem | 37,3 | 2,5 | 7,1 | 112 | — | — | — | — | — | — | — | — |
Uwagi:
- Na polu kontrolnym №1 pszenica ozima była wysiewana po nawożonym ugorze. P doświadczenia: 2013 r. — 1,07%, 2014 r. — 1,36%.
- Na polu kontrolnym №3 pszenica ozima była wysiewana po przedplonie ścierniskowym idącym po nawożonym ugorze. Doświadczenie przeprowadzono w jednej powtórce z powierzchnią poletka 1 ha.
- Na polu kontrolnym №4 pszenica ozima była wysiewana po przedplonie ścierniskowym idącym po nie nawożonym ugorze. Doświadczenie przeprowadzono w jednej powtórce z powierzchnią poletka 1 ha.
Wspólne stosowanie humatu potasu i fosforobakterynu
Badano efektywność wspólnego stosowania fosforobakterynu z humatem potasu. Wyniki doświadczenia mikrowegetacyjnego przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 14. Wpływ fosforobakterynu na początkowy wzrost pszenicy ozimej (na podstawie doświadczenia mikrowegetacyjnego z 2019 r.)
| Schemat doświadczenia | Korzenie | Łodygi | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| Liczba u 100 roślin | Średnia długość głównego korzenia, cm | Suszona na powietrzu masa 100 roślin, g | Liczba liści u 100 roślin | Średnia wysokość roślin, cm | Suszona na powietrzu masa 100 roślin, g | |
| Humat potasu | 290 | 13,8 | 3,6 | 200 | 34,7 | 2,41 |
| Humat potasu, nasiona potraktowane fosforobakterynem | 310 | 20,1 | 4,3 | 220 | 36,5 | 2,38 |
| Humat potasu z fosforobakterynem | 300 | 20,5 | 4,0 | 250 | 35,0 | 2,29 |
Dane z doświadczenia mikrowegetacyjnego wykazały, że wspólne stosowanie humatu potasu i fosforobakterynu, a także humatu potasu z fosforobakterynem, pozytywnie wpływa na wzrost systemu korzeniowego pszenicy ozimej na początkowym etapie jej rozwoju. Wyniki te stanowiły podstawę do przeprowadzenia doświadczeń polowych jesienią 2019 roku.
Doświadczenia polowe z humatem potasu i fosforobakterynem
Przed przejściem w stan spoczynku zimowego na polu kontrolnym №5 pobrano próbki roślin pszenicy ozimej według wariantów. Wyniki obliczeń przedstawiono w poniższej tabeli.
Tabela 15. Wpływ humatu potasu i fosforobakterynu na początkowy wzrost pszenicy ozimej w doświadczeniu polowym na polu kontrolnym №5 (obliczenia z 10.11.2019 r.)
| Schemat doświadczenia | Liczba łodyg na 100 roślin | Średnia wysokość roślin, cm | Suszona na powietrzu masa 100 roślin, g |
|---|---|---|---|
| Kontrola (bez nawozów) | 252 | 15,96 | 5,6 |
| Bez nawozów, nasiona potraktowane fosforobakterynem | 297 | 15,31 | 14,6 |
| Humat potasu, 1 l/ha | 220 | 15,45 | 16,4 |
| Humat potasu, 2 l/ha | 297 | 18,06 | 15,5 |
| Monokompleks Humat + B, 2 l/ha | 372 | 18,65 | 17,7 |
| Monokompleks Humat + Mn, 2 l/ha | 311 | 18,65 | 14,9 |
| Humat potasu, 2 l/ha, nasiona potraktowane fosforobakterynem | 298 | 18,76 | 15,1 |
Pszenica ozima pozytywnie reagowała na stosowanie nawozów. Humat potasu zwiększył jedynie masę nadziemną w porównaniu z kontrolą. Humat nieznacznie zwiększył krzewistość i wysokość roślin, ale znacząco zwiększył masę nadziemną. Wprowadzenie boru do składu monokompleksu pozytywnie wpłynęło na krzewienie, wysokość i masę nadziemną w porównaniu z kontrolą i humatem o niskim stężeniu. Siarczan manganu był mniej efektywny, ale również zwiększył krzewienie i wysokość roślin. Wspólna obróbka humatem nasion potraktowanych fosforobakterynem miała nieznaczny wpływ na początkowy wzrost.
Wnioski
Ostateczne wnioski dotyczące optymalnego połączenia humatu, nawozów bakteryjnych i mikroelementów wymagają danych dotyczących plonowania. Jednak wstępne wyniki potwierdzają perspektywiczność dalszych badań. Można z pewnością stwierdzić:
- Mikroelementy wprowadzone do składu nawozu mineralnego lub organiczno-mineralnego zwiększają jego efektywność.
- Nawozy bakteryjne, w szczególności fosforobakteryn, zastosowane wspólnie z preparatami Agro.Bio, zwiększają ich efektywność.