Pierwiastki śladowe, składniki pokarmowe zawarte w glebie występują w różnych związkach mineralnych i organicznych.

Zawartość mikroelementów w glebach zależy od ich zawartości w skałach glebotwórczych oraz od procesów glebotwórczych.

Prawidłowy wzrost roślin wynika z zawartości w glebie dostępnych form pierwiastków popiołu i azotu. Zwykle rośliny pobierają z gleby N, P, K, S, Ca, Mg, Fe, Na, Si w odpowiednio dużych ilościach i pierwiastki te nazywane są makroelementami, a B, Mn, Mo, Cu, Zn, Co, F to używane w znikomych ilościach i nazywane są pierwiastkami śladowymi. Do najważniejszych z nich należą pierwiastki, bez których tworzenie białek jest niemożliwe - N, P, S, Fe, Mg; pierwiastki takie jak K, Cu, Mg, Na mają ogromny wpływ na regulację funkcji komórek i tworzenie różnych tkanek roślinnych.

Składniki odżywcze zawarte w glebie występują w różnych związkach mineralnych i organicznych, a ich zapasy zwykle znacznie przekraczają roczne zapotrzebowanie. Jednak większość z nich występuje w postaci niedostępnej dla roślin: azot – w materii organicznej, fosfor – w fosforanach, żelazo, glin, wapń, potas – w stanie pochłoniętym, wapń i magnez – w postaci węglanów, tj. postać rozpuszczalna w wodzie. Proces przyswajania składników pokarmowych przez rośliny zachodzi na zasadzie wchłaniania wymiennego. Formy związków i biologiczne znaczenie pierwiastków chemicznych są różne. Pierwiastki wchodzą w skład gleb w postaci różnych związków chemicznych, które charakteryzują rodzaj gleby i mają różne znaczenie biologiczne.

Dla charakterystyki żyzności gleby największe znaczenie ma zawartość próchnicy, azotu, fosforu i potasu. Określenie zawartości w glebie niektórych pierwiastków chemicznych oraz form ich związków jest zadaniem analizy chemicznej gleb.

Zawartość próchnicy w górnym poziomie gleb różnych typów jest bardzo zróżnicowana, ale dla każdego typu i podtypu gleby jest dość stabilna i dlatego jest charakterystycznym wskaźnikiem. W przypadku pozostałych pierwiastków wraz z ich całkowitą zawartością (co świadczy o pewnym stopniu żyzności gleby) konieczna jest znajomość zawartości ich form przez rośliny.