Dawkowanie nawozów na bazie humatu, metody aplikacji i kombinacje z innymi rodzajami nawozów
Równolegle z testowaniem efektywności agronomicznej nawozów humusowych prowadzono badania mające na celu określenie optymalnych dawek, metod aplikacji oraz najbardziej racjonalnych kombinacji z innymi nawozami.
Badania na kukurydzy
W doświadczeniach z kukurydzą badano wpływ różnych dawek i form nawozów humusowych na warunki odżywiania korzeniowego. Preparaty Agro.Bio miały pozytywny wpływ na odżywianie korzeniowe kukurydzy, chociaż warunki odżywiania glebowego różniły się w zależności od wariantu nawożenia. Największy efekt, potwierdzony analizą agrochemiczną azotowego i fosforowego reżimu gleby, zaobserwowano przy zastosowaniu wysokiej dawki leonardytu.
Gromadzenie składników odżywczych w glebie
Tabela 9. Gromadzenie składników odżywczych w glebie pod kukurydzą na różnie nawożonych działkach szarej gleby leśnej
(warstwy orne, mg na 100 g absolutnie suchej gleby)
| Wariant doświadczenia | pH (wodne) | pH (solne) | NH₄ | NO₃ | P₂O₅ | K₂O |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 20 lipca 2019 | ||||||
| Bez nawozów | 6.6 | 6.1 | 1.87 | 5.8 | 6.7 | 9.8 |
| Leonardyt 2 t/ha | 6.0 | 5.8 | 3.88 | 12.8 | 15.5 | 12.3 |
| Leonardyt 0.8 t/ha | 6.4 | 6.0 | 2.26 | 8.6 | 10.6 | 10.8 |
| Leonardyt + Adept + NPK | 6.2 | 5.5 | 2.66 | 9.2 | 12.4 | 10.8 |
| Adept (2 l/ha) | 6.0 | 5.7 | 2.92 | 5.4 | 6.7 | 9.0 |
| Woda | 6.4 | 6.0 | 2.80 | 4.9 | 6.0 | 9.4 |
| 29 sierpnia 2019 | ||||||
| Bez nawozów | 6.1 | 5.6 | 2.32 | 3.8 | 4.8 | 9.3 |
| Leonardyt 2 t/ha | 6.1 | 5.4 | 2.84 | 6.4 | 12.7 | 13.4 |
| Leonardyt 0.8 t/ha | 6.2 | 5.4 | 2.22 | 4.5 | 6.6 | 9.4 |
| Leonardyt + Adept + NPK | 6.4 | 5.6 | 2.92 | 6.5 | 10.3 | 8.3 |
| Adept (2 l/ha) | 6.2 | 5.4 | 2.99 | 4.4 | 6.3 | 9.8 |
| Woda | 6.2 | 5.6 | 2.65 | 4.2 | 6.2 | 9.3 |
Analizy chemiczne gleb pod różnymi uprawami wykazały znaczący wpływ suchych form nawozów humusowych na reżim pokarmowy szarych gleb leśnych. Płynne nawozy organomineralne (Adept Agro.Bio) niewiele różniły się pod względem mobilizacji składników odżywczych od zastosowania czystej wody, ale stymulowały kiełkowanie nasion kukurydzy. Pierwsze wschody pojawiły się na działkach z Adept Agro.Bio.
Wpływ na kiełkowanie kukurydzy
Tabela 10. Wpływ nawozów humusowych na kiełkowanie kukurydzy (% ogólnej liczby roślin)
| Wariant doświadczenia | 6 czerwca 2019 | 9 czerwca 2019 |
|---|---|---|
| Bez nawozów | 28.4 | 64.8 |
| Leonardyt 2 t/ha | 5.0 | 24.6 |
| Leonardyt 0.8 t/ha | 22.2 | 54.0 |
| Leonardyt + Adept + NPK | 46.3 | 97.4 |
| Adept (2 l/ha) Agro.Bio | 64.4 | 99.0 |
| Woda | 47.4 | 77.8 |
Płynne nawozy (Adept Agro.Bio) stymulowały kiełkowanie nasion, podczas gdy suche formy leonardytu (szczególnie w dawce 2 t/ha) hamowały rozwój siewek. Jednak w późniejszym okresie rośliny na działkach z leonardytem dogoniły i prześcignęły pod względem wzrostu rośliny nawożone formami płynnymi, wykazując silne łodygi i duże liście.
Obserwacje fenologiczne
Rośliny nawożone formami płynnymi w późniejszych okresach rozwoju miały gorsze wskaźniki fenologiczne. Różnice w rozwoju utrzymywały się aż do formowania kolb. Warunki klimatyczne w 2019 roku były korzystne dla kukurydzy: gorąca pogoda od końca maja do 10 czerwca (temperatura 25–31°C), opady 25–40 mm od 9 do 15 czerwca oraz 302 mm od kwietnia do sierpnia (w porównaniu do 146 mm w poprzednim roku). Pierwsze przymrozki wystąpiły 12 października, co pozwoliło kukurydzy intensywnie rosnąć w sierpniu. Dzienne przyrosty na nawożonych działkach wynosiły 8.2–13.1 cm.
Tabela 11. Dane obserwacji wzrostu kukurydzy (średnia z 50 pomiarów, wysokość łodyg, cm)
| Wariant doświadczenia | 18 czerwca | 19 września | 29 września | Dzienny przyrost we wrześniu, cm |
|---|---|---|---|---|
| Bez nawozów | 60.3 | 146.0 | 200.0 | 5.4 |
| Leonardyt 2 t/ha | 100.6 | 159.7 | 280.6 | 12.1 |
| Leonardyt 0.8 t/ha | 80.2 | 162.0 | 270.2 | 10.8 |
| Leonardyt + Adept + NPK | 100.0 | 162.5 | 293.5 | 13.1 |
| Adept (2 l/ha) | 80.4 | 148.7 | 210.9 | 8.2 |
| Woda | 60.3 | 139.0 | 195.1 | 5.6 |
Obserwacje wizualne
- Rys. 1. Wpływ humatów na rozwój kukurydzy: 1 — rośliny nienawożone, 2 — rośliny nawożone stałymi nawozami humusowymi (2 t/ha).
- Rys. 2. Wpływ humatów na rozwój kukurydzy: 1 — bez nawozów, 2 — rośliny nawożone leonardytem (0.8 t/ha).
- Rys. 3. Wpływ humatów na rozwój kukurydzy: 1 — bez nawozów, 2 — rośliny nawożone Adept Agro.Bio.
- Rys. 4. Wpływ humatów na rozwój buraków cukrowych: 1 — rośliny nienawożone, 2 — rośliny nawożone leonardytem (2 t/ha).
Płynne nawozy humusowe, woda i wariant kontrolny nie wykazały znaczących różnic w stanie roślin. Wcześniej wzeszłe rośliny na tle płynnych nawozów nie uzyskały pełnego rozwoju z powodu niedoboru składników odżywczych.
Doświadczenia wegetacyjne
W doświadczeniach wegetacyjnych dawka leonardytu 2 t/ha okazała się najbardziej efektywna. Rośliny miały najwyższe łodygi i najlepszy rozwój. Mniejsze dawki leonardytu i kombinacje z Adept + NPK zapewniały mniejszy wzrost, ale powierzchnie liściowe były dobrze rozwinięte.
Badania na owsie
W doświadczeniach wegetacyjnych z owsem (16 roślin na naczynie) badano skuteczność nawozów humusowych w kombinacji z huminianem potasu + NPK. Ta kombinacja wykazała przewagę w porównaniu z zastosowaniem samych nawozów węglowo-humusowych. Rośliny wyglądały równie dobrze, ale ziarno na tle kombinacji miało lepszą jakość handlową. Na tle samego superfosfatu rośliny rozwijały się gorzej niż w kontroli.
Procesy biochemiczne
Oznaczanie aminokwasów i monocukrów wykazało fizjologiczną aktywność nawozów humusowych. Stosunek prostych węglowodanów, rozpuszczalnych substancji w soku masy kiszonkowej kukurydzy i białka świadczy o wzmocnieniu asymilacji związków azotowych i syntezy białka w nawożonych roślinach.
Tabela 12. Wpływ nawozów humusowych na jakość masy kiszonkowej kukurydzy (% suchej masy)
| Wariant doświadczenia | 20 lipca | 29 sierpnia | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Białko | Aminokwasy | Cukry ogółem | Monocukry | Białko | Aminokwasy | Cukry ogółem | Monocukry | |
| Bez nawozów | 6.17 | 0.56 | 7.2 | 4.2 | 9.10 | 0.79 | 12.2 | 2.0 |
| Leonardyt 2 t/ha | 9.12 | 1.04 | 7.8 | 5.3 | 15.31 | 1.14 | 13.4 | 4.2 |
| Leonardyt + Adept + NPK | 7.93 | 0.92 | 7.0 | 4.7 | 13.70 | 1.01 | 13.2 | 2.2 |
| Leonardyt 0.8 t/ha | 8.70 | 0.80 | 6.9 | 3.6 | 14.16 | 0.97 | 13.3 | 2.4 |
| Adept (2 l/ha) | 8.30 | 0.80 | 7.1 | 3.4 | 13.24 | 0.88 | 8.0 | 2.1 |
| Woda | 6.50 | 0.76 | 7.3 | 4.0 | 9.45 | 0.92 | 8.0 | 1.8 |
Procesy metaboliczne były najbardziej intensywne na tle preparatu Adept, chociaż kombinacja z leonardytem wykazała nieco mniejszą aktywność procesów biochemicznych.
Plony
Tabela 13. Wpływ nawozów humusowych na plony kukurydzy, buraków i owsa na szarej glebie leśnej (q/ha)
| Wariant doświadczenia | Plon całej masy | W tym kolb/korzeni | Ziarna | Przyrost plonu |
|---|---|---|---|---|
| Plon kukurydzy | ||||
| Bez nawozów | 508.7 | 75 | — | — |
| Leonardyt 2 t/ha | 1012.8 | 112 | — | 504.1 |
| Leonardyt 0.8 t/ha | 865.2 | 86 | — | 357 |
| Leonardyt + Adept + NPK | 847.1 | 102 | — | 339 |
| Adept (2 l/ha) | 812.4 | 96 | — | 304.7 |
| Woda | 720.0 | 80 | — | 212.3 |
| Plon owsa | ||||
| Bez nawozów | — | — | 25.6 | — |
| Leonardyt 2 t/ha | — | — | 32.1 | 6.5 |
| Leonardyt + superfosfat 3 q/ha | — | — | 39.3 | 13.7 |
| Plon buraków cukrowych | ||||
| Bez nawozów | 250.6 | 108.8 | — | — |
| Leonardyt 2 t/ha | 334.6 | 130.0 | — | 21.2 |
| Leonardyt + superfosfat 3 q/ha | 383.4 | 138.7 | — | 29.9 |
Leonardyt i jego kombinacja z superfosfatem miały największy wpływ na plony kukurydzy, owsa i buraków cukrowych.
Doświadczenia wegetacyjne
Tabela 14. Wpływ nawozów humusowych na plony w warunkach doświadczenia wegetacyjnego (g na naczynie)
| Wariant doświadczenia | Plon całej masy | Przyrost w porównaniu z glebą nienawożoną |
|---|---|---|
| Plon kukurydzy | ||
| Bez nawozów | 18.5 | — |
| Leonardyt 2 t/ha | 152.2 | 133.7 |
| Leonardyt 0.8 t/ha | 113.0 | 94.5 |
| Leonardyt + Adept + NPK | 116.2 | 96.7 |
| Adept (2 l/ha) | 21.5 | 2.0 |
| Woda | 18.5 | — |
| Plon owsa | ||
| Bez nawozów | 4.7 | — |
| Leonardyt 2 t/ha | 28.8 | 24.1 |
| Leonardyt + superfosfat 3 q/ha | 29.2 | 24.5 |
| Superfosfat 3 q/ha | 9.7 | 5.0 |
Plon ziemniaków
Tabela 15. Plon ziemniaków na szarej glebie leśnej nawożonej humatami (q/ha)
| Wariant doświadczenia | Bulw |
|---|---|
| Bez nawozów | 151 |
| Leonardyt 2 t/ha + superfosfat 3 q/ha | 192 |
| Superfosfat 3 q/ha | 172 |
Nawozy humusowe okazały się mało skuteczne dla ziemniaków na szarych glebach leśnych obwodu czernihowskiego, ale reakcja kapusty na te nawozy zależała od odmiany, co wymaga dodatkowych badań.
Wnioski
- Nawozy humusowe na bazie leonardytu, wykorzystujące utlenione węgle kamienne obwodu czernihowskiego, są skutecznym środkiem zwiększającym plony.
- Leonardyt poprawia warunki odżywiania glebowego, aktywując mobilizację składników odżywczych w formie przyswajalnej, sprzyjając gromadzeniu związków humusowych dzięki tworzeniu kwasów humusowych i fulwowych.
- Preparaty Agro.Bio aktywują procesy biochemiczne w roślinach, zwiększając plony i poprawiając jakość handlową produktów.
- Najskuteczniejsza forma to kombinacja leonardyt + Adept + NPK w dawkach 1 t/ha dla zbóż i 2 t/ha dla kukurydzy na kiszonkę.