Skuteczność organomineralnych nawozów humusowych przy lokalnym stosowaniu na południu Ukrainy

Wieloletnie badania i testy produkcyjne w gospodarstwach obwodu chersońskiego potwierdziły wysoką skuteczność organomineralnych nawozów humusowych w warunkach południowego stepu Ukrainy.

Wpływ nawozów humusowych na plon pszenicy

Wpływ nawozów humusowych na plon pszenicy jarej i ozimej badano w doświadczeniach polowych i produkcyjnych. We wszystkich doświadczeniach wykorzystywano kontrolę bez nawożenia oraz wariant z granulowanym superfosfatem w dawce 40–50 kg/ha do stosowania podczas siewu. Granulowany superfosfat i organomineralny nawóz humusowy aplikowano siewnikiem jednocześnie z wysiewem nasion. Wyniki doświadczeń przedstawiono w tabeli 1.

Tabela 1. Skuteczność nawożenia rzędowego pszenicy

Rok i miejsce przeprowadzenia doświadczenia	Plon ziarna, dt/ha
	Kontrola	Granulowany superfosfat, 40–50 kg/ha	Nawóz humusowy, 2 l/ha
Pszenica jara
2015, poletko nr 1	18.2	19.0	20.7
2016, poletko nr 1	15.7	16.8	17.7
2017, poletko nr 1	12.7	13.6	14.2
Średni przyrost plonu	-	1.0	2.6
Pszenica ozima
2018–2019, poletko nr 2	25.4	28.1	29.8
2019–2020, poletko nr 3	19.3	20.8	21.8
2020–2021, poletko nr 4	34.5	37.5	39.5
Średni przyrost plonu	-	2.4	3.8
Uwaga: Doświadczenia z lat 2015 i 2020–2021 przeprowadzono na tle nawadniania.

Z danych tabeli wynika, że pszenica ozima była bardziej wrażliwa na przed siewne stosowanie granulowanego superfosfatu. Przyrost plonu w porównaniu z kontrolą wyniósł 6% dla pszenicy jarej i 9% dla ozimej. W wariantach z nawozem humusowym bezwzględne przyrosty plonu były wyższe, osiągając odpowiednio 17% i 14%.

Skuteczność na ziemiach nawadnianych

Wysoką skuteczność lokalnego stosowania nawozów odnotowano przy uprawie kukurydzy na ziemiach nawadnianych. Wyniki przedstawiono w tabelach 2 i 3.

Tabela 2. Wpływ nawozów humusowych stosowanych lokalnie podczas siewu na plon ziarna kukurydzy

Rok i miejsce przeprowadzenia doświadczenia	Kontrola	Granulowany superfosfat, 40–50 kg/ha	Nawóz humusowy, 2 l/ha
2015, poletko nr 1	69.6	75.4	83.3
2016, poletko nr 1	36.3	39.1	41.4
2020, poletko nr 3	49.2	56.5	61.8
Średni przyrost plonu	-	4.9	9.1

Tabela 3. Wpływ nawożenia podczas siewu na plon zielonej masy kukurydzy

Rok i miejsce przeprowadzenia doświadczenia	Kontrola	Granulowany superfosfat, 40–50 kg/ha	Nawóz humusowy, 2 l/ha
2019, poletko nr 2	35.8	39.5	42.9
Średni przyrost plonu	-	4.9	9.1

Stosowanie organomineralnego nawozu humusowego dało prawie dwukrotnie większy przyrost plonu w porównaniu z superfosfatem.

Doświadczenia z innymi uprawami

Doświadczenia z grochem, burakami cukrowymi i słonecznikiem, przeprowadzone na poletku nr 1, wykazały, że nawozy mineralne i organomineralny nawóz humusowy były równie skuteczne (tabele 4 i 5).

Tabela 4. Skuteczność nawożenia podczas siewu słonecznika i grochu

Warianty doświadczenia	Plon słonecznika, dt/ha	Plon ziarna grochu, dt/ha
Kontrola	28.5	22.7
Granulowany superfosfat, 50 kg/ha	31.8	24.4
Nawóz humusowy, 2 l/ha	31.9	24.2
Uwaga: Doświadczenia ze słonecznikiem przeprowadzono na terenach nawadnianych.

Tabela 5. Wpływ nawożenia rzędowego na plon buraków cukrowych

Warianty doświadczenia	2018, poletko nr 3	2019, poletko nr 2	2021, poletko nr 1
Kontrola	324	349	443
NPK (saletra amonowa 30 kg + superfosfat 80 kg + sól potasowa 20 kg/ha)	375	406	490
Nawóz humusowy, 1–2 l/ha	391	403	495

Przy użyciu organomineralnego nawozu humusowego stosowano 2–3 razy mniej nawozów mineralnych. Chociaż nie uzyskano dodatkowego przyrostu plonu słonecznika, grochu i buraków cukrowych, nawozy mineralne w połączeniu z nawozem humusowym były wykorzystywane bardziej racjonalnie.

Doświadczenia z ziemniakami i warzywami

Doświadczenia z ziemniakami i warzywami uprawianymi z rozsady wykazały, że lokalne stosowanie organomineralnych nawozów humusowych w dołki podczas sadzenia jest skutecznym sposobem zwiększenia plonów (tabela 6).

Tabela 6. Wpływ Adept Agro.Bio i humianu potasu na plon ziemniaków i warzyw

Rok i miejsce przeprowadzenia doświadczenia	Plon, dt/ha
	Kontrola	Humian potasu, 2 l/ha + N20P20	Adept, 2 l/ha
Ziemniaki
2020, poletko nr 1	166	193	-
2021, poletko nr 1	139	153	156
Pomidory
2016, poletko nr 2	264	319	-
2017, poletko nr 3	262	350	-
2018, poletko nr 4	294	346	-
2018, poletko nr 1	372	453	-
2021, poletko nr 1	319	371	387
Papryka sałatowa
2020, poletko nr 1	168	207	-
2021, poletko nr 1	176	206	-
Kapusta wczesna
2020, poletko nr 1	216	252	-
2021, poletko nr 1	218	261	259
Bakłażany
2020, poletko nr 1	138	178	-
2021, poletko nr 1	191	225	-
Uwaga: „-” — brak danych.

Szczególnie interesujące są doświadczenia z ziemniakami, pomidorami i kapustą, gdzie uwzględniono wariant z zastosowaniem mieszanki 5 t obornika, 1 c siarczanu amonu i 1 c superfosfatu. Pomimo zastosowania 3–4 razy więcej substancji organicznej i 1,5 razy więcej nawozów mineralnych, plon z takiej mieszanki i nawozu humusowego był praktycznie taki sam.

Tabela 7. Wpływ nawożenia przed siewem na plon pomidorów i ogórków

Warianty doświadczenia	Plon pomidorów, dt/ha	Plon ogórków, dt/ha
Kontrola	250	255
Nawóz humusowy, 4 l/ha	300	310

Dane z tabeli 7 potwierdzają, że stosowanie nawozu humusowego jest skutecznym sposobem zwiększenia plonów warzyw.

Tabela 8. Porównawcza skuteczność nawozów humusowych Adept i Mind

Rok i uprawa	Kontrola	Adept, 2 l/ha	Mind, 2 l/ha
2019, pszenica jara	18.5	21.0	20.8
2020, pszenica ozima	25.0	29.5	29.3
2021, kukurydza	50.0	60.0	59.8

Wyniki wskazują na równą skuteczność nawozów humusowych Adept i Mind niezależnie od składnika organicznego.

Tabela 9. Porównawcza skuteczność Adept, humianu potasu i nawozów mineralnych

Uprawa	Kontrola	Nawóz humusowy, 2 l/ha	Superfosfat + siarczan amonu (ekwiwalent NP)
Pszenica ozima	25.0	29.5	27.0
Kukurydza	50.0	60.0	55.0
Buraki cukrowe	350	400	370

Nawóz humusowy wykazał znaczną przewagę w porównaniu z równoważną ilością nawozów mineralnych.

Wpływ na jakość produktów

Tabela 11. Wpływ nawozu humusowego na jakość ziarna pszenicy i kukurydzy

Lata przeprowadzenia doświadczeń	Uprawa	Wskaźnik	Zawartość składników odżywczych, %
			Kontrola	Nawóz humusowy
2014	Pszenica jara	Białko	16.1	17.0
2015	Pszenica jara	Białko	18.2	18.6
2019–2020	Pszenica ozima	Gluten	25.1	28.6
2020–2021	Pszenica ozima	Gluten	28.1	30.5
2016	Kukurydza	Białko	11.6	11.7
2020	Kukurydza	Białko	9.1	10.1

Tabela 12. Wpływ nawozu humusowego na jakość zielonej masy kukurydzy

Rok	Zawartość białka, %
2019	8.5 (Kontrola), 9.0 (Nawóz humusowy)

Tabela 13. Wpływ nawozu humusowego na jakość nasion słonecznika i korzeni buraków cukrowych

Wskaźnik	Rok	Kontrola	Nawóz humusowy
Tłuszcz w nasionach słonecznika, %	2019	45.0	46.9
Tłuszcz w nasionach słonecznika, %	2020	41.2	43.4
Cukier w korzeniach buraków cukrowych, %	2018	17.7	18.2
Cukier w korzeniach buraków cukrowych, %	2021	17.2	17.4

Tabela 14. Wpływ nawozu humusowego na jakość owoców pomidorów

Wskaźnik	Rok	Kontrola	Nawóz humusowy
Sucha masa w soku, %	2019	5.90	6.00
Cukry rozpuszczalne, %	2019	2.20	3.60
Witamina C, mg %	2019	55.9	58.6
Ogólna kwasowość, %	2019	0.50	0.48

Pod wpływem nawozu humusowego zwiększała się zawartość białka, glutenu, tłuszczu, cukrów i witaminy C, co poprawiało jakość produktów.

Tabela 15. Efektywność 1 kg substancji czynnej nawozów mineralnych w plonach

Uprawa	Przy stosowaniu zgodnie z normami agrotechnicznymi	Przy stosowaniu w normach ekwiwalentnych (NP)
Pszenica jara	1.0	2.6
Pszenica ozima	2.4	3.8
Kukurydza (ziarno)	4.9	9.1
Kukurydza (kiszonka)	-	-
Buraki cukrowe	61	66
Ziemniaki	-	-
Pomidory	-	-

Dane z tabeli 15 potwierdzają celowość stosowania nawozów mineralnych razem z preparatami humusowymi, ponieważ każdy litr substancji czynnej zwraca się znacznie większą ilością produktów.

Wnioski

1. Lokalne stosowanie organomineralnych nawozów humusowych podczas siewu i sadzenia jest skutecznym sposobem zwiększenia plonów warzyw, zbóż i roślin przemysłowych w warunkach południowej strefy stepowej Ukrainy.
2. Pod wpływem nawozów humusowych poprawia się nie tylko plonowanie, ale także jakość produktów, zwiększając zawartość białka, cukru, tłuszczu i innych cennych substancji.
3. Łączne stosowanie nawozów mineralnych i humusowych jest racjonalne z ekonomicznego punktu widzenia, ponieważ pozwala intensywniej wykorzystywać grunty i efektywniej zużywać nawozy mineralne.