Organiczna materia gleby jako źródło aktywatorów wzrostu roślin

Wszyscy znają ogromne znaczenie organicznych substancji gleby jako źródeł pokarmu mineralnego i węglowego dla roślin. W organicznej części gleby całkowite zapasy takich ważnych pierwiastków jak azot i fosfor są liczone w tonach na hektar.

Ilość związków fosforoorganicznych w przeliczeniu na P₂O₅ wynosi w glebach bielicowych około 0,5, a w czarnoziemach — około 1,5 t/ha. Wszystko to należy traktować jako ogromny rezerwuar składników odżywczych dla roślin, który, stopniowo ulegając mineralizacji, jest powoli przez nie wykorzystywany. Jednak znaczenie substancji organicznych w odżywianiu roślin nie może być ograniczone tylko do funkcji rezerwy pierwiastków mineralnych.

Substancje biologicznie aktywne w glebie

Na podstawie licznych badań udowodniono, że w glebie znajdują się substancje organiczne, które mogą uczestniczyć w procesach fizjologiczno-biochemicznych związanych z oddychaniem, metabolizmem, przyswajaniem pierwiastków mineralnych przez rośliny, co wpływa na ich wzrost, rozwój i produktywność. Wśród tych związków organicznych należy wskazać na ważne znaczenie aktywatorów wzrostu.

Do tej grupy związków organicznych należą:

• Witaminy
• Auksyny
• Antybiotyki
• Biologiczne aktywatory
• Kwas humusowy i humiany

Witaminy w glebie

Obecność w glebach różnorodnych witamin. Stwierdzono witaminy szeregu alifatycznego (np. kwas pantotenowy), aromatycznego (np. kwas alfa-aminobenzoesowy), różne grupy witamin szeregu heterocyklicznego (np. kwas nikotynowy, pochodne pirydyny, tiamina, biotyna, ryboflawina, kwas foliowy itp.). W warstwie ornej gleby na powierzchni 1 ha zawartość witamin wynosi od kilkuset gramów do kilku kilogramów.

Auksyny i antybiotyki

Do grupy substancji biotycznie aktywnych w glebie należą auksyny, które wzmacniają procesy wzrostowe i rozwój systemu korzeniowego. Heteroauksyna (kwas beta-indolilooctowy), stosowany w sadownictwie i warzywnictwie do ukorzeniania sadzonek i rozsady oraz przyspieszania dojrzewania owoców, powstaje w glebie jako produkt metabolizmu różnych mikroorganizmów glebowych.

W glebie znajdują się substancje organiczne wytwarzane przez mikroorganizmy, które mają właściwości antybiotyków (streptomycyna, penicylina, terramycyna itp.), wpływają na skład mikrobiocenoz gleby, a po przedostaniu się do roślin przez długi czas zachowują swoje właściwości i mogą chronić je przed chorobami.

Znaczenie fizjologiczne substancji humusowych

Duże zainteresowanie budzą liczne badania nad znaczeniem fizjologicznym dla roślin grupy właściwych substancji humusowych. Substancje humusowe, wyizolowane z torfów, węgli kopalnych i gleb w postaci wysoko dyspersyjnych zoli i prawdziwych roztworów, w małych dawkach wzmacniają wzrost roślin wyższych.

Substancje humusowe aktywują wzrost i rozwój korzeni u roślin, szczególnie na wczesnych fazach ich wzrostu, a także wpływają na fizykochemiczny stan protoplazmy roślin. Zaobserwowano, że w obecności substancji humusowych zwiększała się przepuszczalność komórek roślinnych, co sprzyjało wzmożonemu pobieraniu przez rośliny wody i składników odżywczych.

Zastosowanie mikronawozów i humianu potasu

Zastosowanie mikronawozów razem z nawozami mineralnymi w rzędy i gniazda albo z organicznymi w postaci kompostów znacznie zwiększa ich skuteczność. Nawozy mineralne, gdy są absorbowane przez cząstki mikronawozów, są lepiej wykorzystywane przez rośliny, co sprzyja ukierunkowanej poprawie odżywiania różnych upraw rolniczych.

Natura działania humianu potasu została przez nas dawno zbadana w różnych regionach Ukrainy. Przede wszystkim ustalono, że humian potasu ma znaczną zdolność sorpcyjną i pozytywnie wpływa na aktywność mikroflory gleby, a także mikroflory obornika podczas jego kompostowania.